Średniowieczne korzenie
Prawdopodobnie na terenie Kożuchowa w średniowieczu istniał gród, który wchodził w skład państwa plemiennego Dziadoszan. Miasto jest więc jednym z najstarszych miast Środkowego Nadodrza. W pobliżu grodu krzyżowały się ważne szlaki handlowe prowadzące z Wrocławia do Krosna oraz z Poznania do Głogowa. Po raz pierwszy nazwa grodu (Diegotrych castelanus in Cosuchov) występuje w dokumencie księcia głogowskiego Konrada I w 1273 r. W tym czasie Kożuchów był już najprawdopodobniej w pełni ukształtowanym miastem i znajdował się w granicach księstwa głogowskiego.
W średniowieczu gospodarka Kożuchowa opierała się na rzemiośle i handlu. W grodzie działało kilka silnych cechów, m.in. sukiennicy, tkacze, kuśnierze, rzeźnicy, kowale, stolarze i piwowarzy. Ważna rolę odgrywało również rolnictwo – uprawiano m.in. zboża i winorośl oraz hodowano owce. Lokalni kupcy utrzymywali stałe kontakty handlowe z miastami całego Śląska i Wielkopolski. W połowie XV w. miasto otrzymało prawo bicia własnej monety, co potwierdziło jego pozycję gospodarczą.
Jako osada położona na ważnym szlaku handlowym Kożuchów został w średniowieczu otoczony murami miejskimi, a wkrótce wybudowano również zamek, który przez lata był książęcą siedzibą. Dzisiaj zabytki umożiwiają bezpośrednie obcowania z historią, której można doświadczyć podczas spaceru miejskimi uliczkami.
Zamek
Wzniesiony w stylu gotyckim pod koniec XIV w. na miejscu średniowiecznego grodu kasztelańskiego. Przez lata był siedzibą książęcą (XVI w.), rezydencją możnych rodów, klasztorem zakonu karmelitów (XVII w.). Obiekt sukcesywnie rozbudowywano, dobudowując od strony północnej i zachodniej nowe skrzydła. Obecnie mieści się w nim Centrum Kultury „Zamek”. Więcej
Fosa i mury miejskie
Pierwsze umocnienia drewniano-ziemne, zbudowane w XIII w., zostały zastąpione murami na przełomie XIII i XIV w., zbudowanymi z kamienia polnego, układanego warstwowo. Pierścień murów otaczała fosa, w niektórych miejscach szeroka na 20 m. Mury i fosa do dziś zachowały się niemal w pierwotnej długości i są unikatem w skali światowej. Do miasta docierano w przeszłości trzema bramami: Głogowską, Krośnieńską i Żagańską. W 1764 r., po wielkim pożarze, część fortyfikacji została rozebrana – materiał wykorzystano do budowy domów. Więcej
Ratusz
Najstarszy ratusz z początku XIV w. znajdował się w północnej części rynku. W miejscu spalonego w 1488 r. ratusza wybudowano nowy, gotycki, na środku rynku. Budynek był wielokrotnie przebudowywany, po spaleniu w czasie II wojny światowej odbudowany. Obecnie w ratuszu mieści się Urząd Miasta i Gminy Kożuchów.
Lapidarium rzeźby nagrobnej
Niegdyś cmentarz ewangelicki, założony w XVII w (obecnie przy ul. 1 Maja). Nekropolię, jedną z najlepiej zachowanych w Polsce, stanowi prawie 200 płyt nagrobnych z XVI, XVII, XVIII i XIX stulecia. Wrażenie wywiera bogactwo ornamentyki i symboliki religijnej, np. klepsydry i wizerunki śmierci. Więcej
Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Gromnicznej
Zbudowany został w XIII w. jako jednonawowa kamienna budowla. Wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany, jest trzynawowym kościołem z kamienia i cegły z prostokątnym prezbiterium. Na elewacjach znajduje się kilkanaście renesansowych płaskorzeźb nagrobnych.
Wieża kościoła ewangelickiego
Pozostałość kościoła ewangelickiego wzniesionego w latach 1709-1710. Sama wieża została dobudowana w 1826 r. W 1962 r. kościół został przeznaczony na magazyn zbożowy, natomiast sześć lat później świątynia została rozebrana – została jedynie kościelna wieża.
Wieża ciśnień
Zbudowana w 1908 r., w stylu odwołująca się do gotyku i secesji, znajduje się w najwyższym punkcie miasta (112 m n.p.m.).
Barokowy portal
Pozostałość po pałacu, który uległ zniszczeniu po II wojnie światowej. Cztery filary wieńczy profilowany gzyms podtrzymywany przez kamienne rzeźby czterech herm. W pobliskim dawnym parku dworskim można obejrzeć wiele pomników przyrody. Więcej
Zabytkowa ściana budynku przy ul. Klasztornej
Bogato zdobiona fasada z XVIII w., z dwiema płaskorzeźbami św. Piotra i Pawła. Obecny wygląd zawdzięcza pracom konserwatorskim przeprowadzonym w 2006 r.
Kościół pw. Św. Ducha
Zbudowany w XIV w. na przedmieściu żagańskim (obecnie ul. 1 Maja) jako kościół szpitalny. Ma cechy późnogotyckie, został wybudowany z kamienia polnego i cegły.
