Gmina i Urząd

Sołectwa

Gminę Kożuchów stanowi miasto Kożuchów oraz 20 wsi. Największym sołectwem jest Stypułów z przysiółkiem Kierzkowice, a najmniejszym – Bulin.

Bielice

Bielice (niem. Bielitz) to typowa wieś folwarczna, której zabudowa nigdy nie wyszła poza założenie majątku ziemskiego. Wieś po raz pierwszy wymieniono w dokumencie z 1220 r. (Beliz). W tym czasie mogła już być własnością rycerską, jednak nie zachowały się wzmianki o właścicielach. W 1432 r. wzmiankuje się miejscowego sołtysa – Hansa Roze. Kolejne informacje o wsi pojawiły się dopiero w końcu XVI w., kiedy wymieniono jako właściciela majątku Kaspra von Knobelsdorfa. W rękach tego rodu Bielice pozostawały do połowy XVII w. Przez kolejne dwieście lat wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli, byli nimi rodziny von Abschatz (ok. 1687 r.), von Seher (do 1705 r.), von Braun (do 1714 r.), von Glaubitz (do 1828 r.), Munk (do 1836 r.), Schultz (do 1844 r.) i Eltester. W 1865 r. posiadłość ziemską zakupił Ernst Heinrich Oswald Nickisch von Rosenegk, którego potomkowie władali Bielicami do 1945 r. Siedziba właścicieli Bielic wspomniana jest w końcu XVIII w.

 

Zabytki:
zespół pałacowy z połowy XIX w. składający się z parku i neogotyckiego pałacu z 1867 r.

Broniszów

Broniszów (niem. Brunzelwaldau) powstał prawdopodobnie w XIII w. Pierwsza źródłowa informacja o miejscowości pojawiła się w 1305 r. Kolejny dokument (1376 r.) wzmiankuje istnienie we wsi kościoła parafialnego pw. św. Anny (Brunzlinwalde). Według niektórych badaczy, wieś mogła powstać w oparciu o nadania rycerskie. Przypuszcza się, że początkowo w Broniszowie znajdował się niewielki zamek obronny. Według tradycji władał nim komes Bytomia Odrzańskiego Bronisław (wzmiankowany w 1273 r.). W średniowieczu Broniszów należał do wielu właścicieli – w 1464 r. był we władaniu rodziny von Ebersbach. W 1513 r. wymieniany jest Friedrich von Dyhern. W XVI w. klucz dóbr broniszowskich przeszedł w posiadanie rodziny von Kottwitz. Za rządów tego rodu miejscowość przeżyła swój rozkwit. W latach 1600-1608 nowi właściciele przebudowali renesansowy dwór obronny, sama budowla powstała prawdopodobnie w połowie XVI w. w miejscu wcześniejszego założenia obronnego.

We wsi znajduje się punkt biblioteczny, działa Zespół Śpiewaczy Broniszowianki, Ochotnicza Straż Pożarna, Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Broniszów i Radwanów.

Zabytki
•    kościół parafialny pw. św. Anny z lat 1691-1694
•    plebania z 1605 r.
•    organistówka z połowy XIX w.
•    zespół pałacowy z XVI-XIX w. (dawny szpital, barokowy park, pałac renesansowy z XVI w.)
•    dom murowano-szachulcowy z połowy XIX w.
•    dom szachulcowy z połowy XIX w.
•    zespół cegielni z końca XIX w. (piec kręgowy Hoffmana, wyrobownia, suszarnia, trzy wiaty drewniane)
•    zajazd z XIX w.
•    wieża kościoła ewangelickiego (pozostałość po neoromańskim kościele ewangelickim z 1863 r.)

Bulin

Niewielka wieś Bulin (niem. Bullendorf) po raz pierwszy wzmiankowana była w 1295 r. Na początku XIV w. Bulin był własnością rycerską, od 1338 r. znajdował się w rękach rycerza Lybinga. We wsi znajduje się miejsce noclegowe, stadnina koni, pomnik przyrody oraz głaz narzutowy Czarci Kamień.

Cisów

Średniowieczne dzieje Cisowa związane są z Kożuchowem, prawdopodobnie była to jedna z wsi przynależnych do miasta. Jako własność miasta znalazł się Cisów później w rękach żagańskiego mieszczanina Petera Unglowbe (w jego posiadaniu znajdowała się również Słocina i Podbrzezie Dolne), który w 1349 r. część dochodów ze wsi przekazywał na rzecz szpitala św. Ducha w Kożuchowie (pierwsza wzmianka o miejscowości). Kilkanaście lat później z części wsi wydzielono własność rycerską. W 1388 r. wymienia się bowiem jako właścicieli Nickela i Vincenta, synów Hansa von Unruh ze Stypułowa. W 1563 r. miejscowość znajdowała się w posiadaniu Albrechta von Unruh, potem jego syna Albrechta Młodszego (1616 r.). Kolejni przedstawiciele tego rodu władali Cisowem do II połowy XVII w. Około 1672 r. posiadłość stała się dobrem rodziny von Müllenau, natomiast w 1743 r. wymienia się jako właściciela barona von Goltz. W 1746 r. Cisów zakupił Hans Ernest von Kalckreuth z Podbrzezia Dolnego.

 

Zabytki
stylowa willa z początku XX w.

Czciradz

Wieś Czciradz (niem. Zyrus) pojawiła się w źródłach pisanych w 1220 r. W tym czasie była już prawdopodobnie rozwiniętą osadą, gdyż od jej mieszkańców pobierano dziesięcinę dla parafii w pobliskich Solnikach. W końcu XIII w. wieś jako własność rycerska należała do grafa Sybana z Solnik (1295 r.). W średniowieczu Czciradz pozostawał we posiadaniu wielu rodów szlacheckich. W 1323 r. był własnością rodu von Plesna z Żagania, w 1344 r. wymieniony został Tilco z Cyras (w 1333 r. łan czynszowy w Czciradzu posiadał Bartłomiej – zarządca szpitala św. Ducha w Kożuchowie). Sto lat później wsią władał Kaspar Kottwitz, w którego posiadaniu znajdował się również pobliski Sokołów. Prawdopodobnie już wtedy obie wsi wchodziły w skład jednego majątku ziemskiego – Czciradza Dolnego. Podział wsi na część dolną i górną nastąpił w XV w. Wymieniani w 1405 i 1471 r. przedstawiciele rodziny von Unruh byli zapewne właścicielami Czciradza Górnego. W 1481 r. tą częścią wsi władali bracia Sigismund Ludwig i Jacob Gabriel von Unruh.

W Czciradzu działa klub piłkarski Cuprum Czciradz i stowarzyszenie Cyrusik.

Zabytki
zespół pałacowy z XVII-XIX w. (park, pałac z XVI w., przebudowywany w XVIII/XIX w.)

Drwalewice

Wieś Drwalewice (niem. Wallwitz) posiada bardzo wczesną metrykę. Można przypuszczać, że słowiańska nazwa miejscowości związana jest z profesją pierwszych jej mieszkańców lub miejscem położenia wśród pierwotnych lasów, które przed założeniem osady należało wykarczować. Pierwsze wzmianki z 1223 r. wymieniają wieś Drwalowicze, która należała do parafii w Solnikach. W połowie XIV w. Drwalewice były w posiadaniu rodziny von Unruh, która związana była z majątkiem ziemskim do połowy XVI w. Jako ostatniego przedstawiciela tego rodu wymienia się Hansa Wolffa, który prawdopodobnie wzniósł w Drwalewicach renesansowy dwór obronny. Począwszy od drugiej połowy XVI w., wieś (właściwie folwark, ponieważ zabudowa nigdy nie wyszła poza jego ramy) wielokrotnie zmieniała właścicieli. Zmieniał się również wygląd siedziby rycerskiej. W końcu XVI stulecia Drwalewicami władał Dietrich von Braun, którego w porywie zazdrości zamordował brat Wolff z Solnik (według miejscowej legendy obaj rywalizowali o względy jednej z córek Rechenbergów z Borowa Polskiego).

Zabytki
neogotycki dwór z XIX w.

Dziadoszyce (Zawada)

Wieś Dziadoszyce (niem. Döringau) posiada średniowieczną metrykę. Pierwsze wzmianki o miejscowości (Durugow) pochodzą 1295 r., kiedy to biskup wrocławski zatwierdził w kolegiacie głogowskiej pobieranie czynszu od jej mieszkańców. W tym czasie wieś była własnością kasztelana kożuchowskiego Dietricha von Pesna. W 1388 r. posiadłość należała do Petrusa de Lessnaw. Po 1500 r. wymienia się Bernarda Beroldta, w którego posiadaniu znajdowała się także pobliska wieś Nieciecz (w tym czasie obie miejscowości wchodziły już w skład jednego majątku). W poł. XVI w. własność ziemska znalazła się w rękach rodziny von Braun z Solnik.

Książ Śląski

Pierwsze informacje o wsi Książ Śląski (niem. Fürstenau) pochodzą z 1295 r. (Furstinow), należy jednak przypuszczać, że metryka miejscowości jest znacznie wcześniejsza – sięga I połowy XIII w. W końcu XIV w. wzmiankowany jest miejscowy kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, który pod koniec XV w. otrzymał dzwonnicę i dwa dzwony (jeden ufundowano w 1484 r., drugi w 1518 r.). Parafia w Książu istniała do I połowy XIX w., kiedy to kościół uległ zniszczeniu (prawdopodobnie pożar). Drewnianą dzwonnicę rozebrano dopiero po II wojnie światowej. W końcu XV w. wieś stanowiła własność rycerską i należała do braci Nickela i Hansa von Ebersbachów, potem kolejno do rodziny von Dyhern, braci Cyrusa i Ludwiga von Rothenburg i Sebastiana von Schwarza. W czasie wojny trzydziestoletniej miejscowość została splądrowana przez żołnierzy brandenburskich, którzy zabili miejscowego wójta Hansa Arnolda. Na początku XVII w. majątek dzierżawił Georg Schönborn z Podbrzezia Dolnego. U schyłku XVII w. Książ był podzielony, jedną z części władał Balzer von Unruh z Zatonia, drugą – Helena von Schlichting. Od 1701 r. cały majątek znajdował się w rękach Siegmunda Wilhelma von Schicka, potem (ok. 1728 r.) Balthazara Friedricha von Lüttwitza z Długiego. Po jego śmierci nastąpił ponowny podział wsi.

 

Zabytki:
•    klasycystyczny dwór z początku XIX w., piętrowy kryty czterospadowym dachem
•    stodoła w zagrodzie nr 20

Lasocin

Ślady osadnictwa w okolicy Lasocina (niem. Lessendorf) sięgają czasów młodszej epoki kamienia. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie w tym czasie neolitycznej osady. Kolejne potwierdzone ślady datują się na okres tzw. kultury łużyckiej (cmentarzysko z I w. p.n.e.). Sama wieś powstała prawdopodobnie na przełomie XII i XIII w. Po raz pierwszy Lasocin wzmiankowany jest w 1220 r. (Lessotindorf). Na początku XIV w. w dokumentach księcia głogowskiego Henryka III pojawia się wielokrotnie postać Sułka z Lasocina koło Kożuchowa (Heinrich Sulke von Lessotendorf) – późniejszego kasztelana zbąszyńskiego i wojewody poznańskiego (1306 r.). W końcu XIV w. wieś stanowiła własność Siegfrieda von Kottwitz, w 1473 r. wymienia się Nickela von Kottwitz.

W miejscowości znajduje się punkt biblioteczny, świetlica socjoterapeutyczna i kaplica.

 

Zabytki
•    zespół pałacowy z XVIII/XIX w. z parkiem
•    pałac z XVII w., wybudowany przez Jana Rudolfa von Landskron jako barokowa siedziba szlachecka – obecnie własność prywatna

Mirocin Dolny

Pierwsze wzmianki o miejscowym majątku ziemskim pojawiły się w 1468 r., kiedy Otton von Kittlitz sprzedał swoje dobra w Mirocinie braciom Nickelowi i Hansowi Ebirsbachom. W tym czasie wieś była już prawdopodobnie podzielona. W latach 1485-1501 część Mirocina Dolnego znajdowała się w rękach Friedricha von Dyherna, potem Hansa (1505 r.) i Franza (1549 r.) von Warensdorfów z Witkowa. W 1669 r. jedną z części zakupił baron Georg Albrecht von Dyhern, którego potomkowie władali wsią do początków XX w. Wiadomo, że w 1791 r. część wsi z kościołem wchodziła w skład posiadłości tego rodu. Druga związana była natomiast z majątkiem w pobliskim Studzieńcu (własność von Knobelsdorffów). W 1845 r. w części von Dyhernów znajdował się kościół, szkoła ewangelicka, 27 domów, 2 młyny wodne, gorzelnia, olejarnia, mieszkało 359 osób (12 katolików). W części należącej do właścicieli Studzieńca (do 1845 r. J. Juthe, potem Friedrich von Heuser) znajdował się folwark, owczarnia, 42 domy z 277 mieszkańcami. Ostatnimi przed wybuchem II wojny światowej właścicielami wsi byli baronowie von Dyhern-Czettriz i rodzina Suessmann ze Studzieńca.
W miejscowości funkcjonuje Ochotnicza Straż Pożarna oraz znajduje się tor motocrossowy.

Zabytki
•    kościół filialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, gotycki z przełomu XIII/XIV w., zbudowany na wzniesieniu w zachodniej części wsi, najważniejszy zabytek Mirocina
•    stodoła w zagrodzie nr 74, szachulcowa, z połowy XIX w.
•    krzyż pokutny ze zlepieńca, wzniesiony ok. XIV w., znajdujący się w lesie między Mirocinem a Kożuchowem, o wymiarach 138 x 68 x 22/34 cm.

Mirocin Górny

Pierwsza wzmianka o Mirocinie Górnym pojawiła się w 1440 r. W tym czasie we wsi znajdował się kościół (obecnie pw. św. Jerzego) podlegający parafii w Mirocinie Dolnym (samodzielna parafia powstała po 1522 r.).

W sołectwie znajduje się OSP.

 

Zabytki
•    kościół parafialny pw. św. Jerzego z XIV w., przebudowany w XVI w.
•    cmentarz przykościelny
•    szkoła z połowy XIX w.
•    karczma z połowy XIX w.
•    szpital z 1846 r.
•    park dworski z końca XIX w.
•    oficyna dworska (nr 88)
•    domy nr 73, murowano-szachulcowy, nr 82, nr 83 z połowy XIX w.
•    dwór Georga Gottarda von Dyherna z XVIII w.

Mirocin Średni

Prawdopodobnie pierwszym właścicielem do 1499 r. był Hans von Glaubitz, potem Hans Ledlaw, a od 1512 r. Albrecht vov Schlichting.

W Mirocinie Średnim znajduje się punkt biblioteczny oraz świetlica wiejska. Sołectwo zamieszkuje ponad 260 osób.

 

Podbrzezie Dolne

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1349 r. Wtedy to ówczesny właściciel, żagański mieszczanin Peter Unglowbe, który posiadał również Słocinę, część dochodów ze wsi Podbrzezie Dolne przekazywał na rzecz szpitala św. Ducha w Kożuchowie. Wieś powstała zapewne w czasie funkcjonowania kasztelanii w Kożuchowie. Niewykluczone, że położona blisko grodu miejscowość była jedną ze wsi służebnych, których mieszkańcy świadczyli usługi na rzecz grodu. Prawdopodobnie już w średniowieczu wykształciły się dwie części wsi – dolna i górna (niem. Nieder- i Ober- Siegersdorf). Podbrzezie Dolne rozwinęło się przy starym trakcie do Głogowa, Górne natomiast przy drodze do Żagania. Wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli, a obie jej części podlegały podziałom na mniejsze majątki. Pierwsze wzmianki o Podbrzeziu (villa Segehardi) pojawiły się w 1295 r., właścicielem wsi był wtedy burgrabia (kasztelan) kożuchowski Dietrich von Pesna. Własnością kasztelanów kożuchowskich pozostawało Podbrzezie prawdopodobnie do połowy XIV w. W tym czasie doszło zapewne do podziału wsi – w 1349 r. jedna z jej części (Segehardisdorf) znajdowała się już w rękach wspomnianego żagańskiego mieszczanina Petera Unglowbe. Od tej pory coraz częściej jako właściciele Podbrzezia występowali przedstawiciele bogatego patrycjatu.

We wsi funkcjonuje gospodarstwo agroturystyczne ,,U Włodka i Marysi”.

 

Zabytki
•    dom nr 2, szachulcowy, z połowy XIX w.
•    Dwór Schwerdtfegerów

Podbrzezie Górne (niem. Ober Siegersdorf) – wieś położona w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim, w gminie Kożuchów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Historia

Wieś powstała zapewne w czasie funkcjonowania kasztelanii w Kożuchowie. Niewykluczone, że położona blisko miasta miejscowość była jedną z wsi służebnych, których mieszkańcy świadczyli usługi na rzecz grodu (zamku). Prawdopodobnie już
w średniowieczu wykształciły się dwie części wsi – dolna i górna. Podbrzezie Dolne rozwinęło się przy starym trakcie do Głogowa, Górne natomiast – przy drodze do Żagania. Na przestrzeni wieków wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli, a obie jej części podlegały podziałom na mniejsze majątki. Pierwsze wzmianki o Podbrzeziu pojawiły się w 1295 r., właścicielem wsi był wtedy burgrabia (kasztelan) kożuchowski Dietrich von Pesna. Własnością kasztelanów (później starostów) kożuchowskich pozostawało Podbrzezie prawdopodobnie do połowy XIV w. W tym czasie doszło zapewne do wydzielenia w części wsi własności zamkowej (lenno zanikowe), pozostała stanowiła własność prywatną (rycerską) – w 1349 r. część Podbrzezia znajdowała się w rękach żagańskiego mieszczanina Petera Unglowbe. Od tej pory coraz częściej jako właściciele Podbrzezia występowali przedstawiciele bogatego patrycjatu. W 1405 r. swoje dobra w obu częściach wsi posiadał Johann Frankinfurd, potem kożuchowscy mieszczanie – Niclos Lindener i Barusch Drepler (1421 r.). Na początku XV w. część Podbrzezia Dolnego znajdowała się w posiadaniu rodziny rycerskiej von Unruh. Po śmierci Paula Unruha (ok. 1480 r.) własność rycerska przeszła na spokrewnionych z nim mieszczan kożuchowskich Sigismunda i Kaspra Ludwigów, którzy wkrótce sprzedali majątek miastu. W 1517 r. wymienia się, jako właściciela lenna zamkowego, Hansa von Rechenberga. W rękach tego rodu wieś pozostawała do początków XVII w. W 1609 r. Podbrzezie Górne i część Dolnego zakupił Johann Georg von Stensch (dzierżawca kożuchowskie-go zamku), który na terenie majątku wzniósł murowany dwór. W tym samym czasie w innej części Podbrzezia Dolnego znajdował się folwark Schönborn, którego właścicielem był cesarski radca Georg von Schönborner. W latach 1637-1638 gościł u niego słynny głogowski poeta i dramatopisarz Andreas Gryphius. W XVIII w. obydwa majątki w Podbrzeziu Dolnym i Górnym zmieniały właścicieli. Około 1708 r. majątek górny
i część dolnego zakupił Hans Ernst von Kalckreuth – nowy właściciel był wachmistrzem saskiego pułku piechoty na służbie króla Polski Augusta II. Około 1780 r. rodzina von Kalckreuth wzniosła w Podbrzeziu Dolnym okazały barokowy pałac, przy którym założono rozległy park krajobrazowy. Za rządów Kalckreuthów nastąpił rozwój majątku ziemskiego w Podbrzeziu Dolnym; w roku 1791 wzmiankowano pałac, dwa folwarki, karczmę, 8 gospodarstw kmiecych, 12 zagrodniczych, 19 komorników oraz 5 młynów (2 wodne i 3 wiatraki), zamieszkiwało 355 osób.

W rym czasie w przynależnym do Kalckreuthów Podbrzeziu Górnym znajdowały się 2 folwarki, szkoła, 10 gospodarstw kmiecych, 29 zagrodników, 24 komorników, 4 młyny wodne i wiatrak – 414 mieszkańców. Drugi majątek ziemski w Podbrzeziu Dolnym do 1790 r. znajdował się w rękach rodziny von Stentsch, później von Böhme. W 1791 r. posiadłość obejmowała siedzibę pańską (przebudowany w XVIII w. dwór), 2 folwarki, szkołę, gospodę, 8 gospodarstw kmiecych, 20 zagrodniczych, 13 komorniczych, ponadto 4 młyny wodne i wiatrak – 302 mieszkańców. W 1815 r. dobra zakupiła rodzina von Schwerdtfeger, której przedstawiciele do 1945 r. prowadzili na terenie majątku inwestycje. W II połowie XIX stulecia przebudowano i zmodernizowano zabudowę folwarku, pracami budowlanymi objęto również siedzibę właścicieli. W roku 1844 w przynależnej do majątku części Podbrzezia Dolnego znajdowały się 52 domostwa, ponadto 3 folwarki, gorzelnia, browar, młyn wodny i 5 wiatraków (380 mieszkańców). Do majątku rodziny von Kalckreuth należał folwark, gorzelnia, młyn wodny i 6 wiatrowych oraz olejarnia (zamieszkiwało 423 osoby w 53 domach). Dobra w Podbrzeziu Górnym obejmowały 2 folwarki (Hölle- i Mühlvolwerk), 4 młyny wodne, 5 wiatraków, 2 gorzelnie, cegielnię – wieś posiadała swoją szkołę ewangelicką (496 mieszkańców i 71 domów). Ponadto, we wsi znajdowało się 5 wolnych gospodarstw chłopskich.

W 2 połowie XIX w. majątek ziemski w Podbrzeziu Górnym został rozparcelowany. Na początku XX w. obie części Podbrzezia zostały terytorialnie wchłonięte przez rozwijające się miasto Kożuchów. Zachowały jednak swoją odrębność administracyjną. Ostatnimi właścicielami obu majątków w Podbrzeziu Dolnym byli graf Eberhard von Kalckreuth oraz Hilda i Max Schwerdtfeger. Po 1945 r. pałac Kalckreuthów uległ zniszczeniu (po splądrowaniu przez wojska radzieckie obiekt spłonął). Ruiny budowli rozebrano na początku lat 50. XX w. Obecnie tylko fragment fasady budynku i park przypomina o istnieniu założenia pałacowego. Dwór Schwerdtfegerów zachował się do chwili obecnej – po wojnie mieściły się w nim biura Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Jeszcze na początku XX stulecia nastąpił rozwój terytorialny obu wsi. Zabudowa Podbrzezia Dolnego rozwijała się wzdłuż drogi do Nowej Soli (ul. Nowosolna), Podbrzezie Górne wzdłuż drogi do Żagania. W latach powojennych folwarki w obu wsiach przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne
w Kożuchowie, do końca lat 50. zabudowania przy folwarkach w Podbrzeziu Górnym nosiły odrębne nazwy – Młyńczyska i Dybów. PGR Kożuchów funkcjonował do lat 90. XX stulecia, później część nieruchomości przejęli prywatni przedsiębiorcy. Uruchomiony w Podbrzeziu Dolnym jeszcze w latach 30. zakład drzewny – parkieciarnia, ponownie rozpoczął produkcję w 1946 r. i kontynuuje ją do dzisiaj.
W latach 60. w pobliżu cmentarza komunalnego w Podbrzeziu Dolnym założono cmentarz wojenny, na który przeniesiono prochy poległych w 1945 r. żołnierzy radzieckich i żołnierzy polskich, zmarłych w szpitalu dla jeńców w Kożuchowie.
W obu wsiach wzniesiono szereg nowych zabudowań mieszkalnych i gospodarczych.

W 2002 r. w Podbrzeziu Górnym mieszkało 217 osób.

 

Źródło informacji: http://www.turystyka-powiat-nowosolski.info.pl/index.php?title=Podbrzezie_G%C3%B3rne

 

Radwanów

Historyczne wzmianki o Radwanowie (niem. Seiffersdorf) są bardzo skąpe. Wieś powstała prawdopodobnie w końcu XIII w., a po raz pierwszy wzmiankowano ją w 1310 r. (Syfrydivilla). Własność rycerska zapewne wielokrotnie zmieniała właścicieli. W 1475 r. wsią władali bracia Nickel i Hans von Ebersbachowie. W 1535 r. właścicielem posiadłości był Christoph Schweinz. Później Radwanów należał do Wolffa von Brauna z Ciepielowa. Na przełomie XVII i XVIII w. właścicielem wsi był Benjamin von Arnold. W 1791 r. wymieniana jest rodzina von Eckardt. W tym czasie wieś była już podzielona i składała się z trzech części: dolnej, środkowej i górnej. W połowie XIX w. we wsi znajdowały się 3 wiatraki, 2 olejarnie, cegielnia, browar i gorzelnia. Właścicielem Radwanowa środkowego była rodzina von Eckardt, która miała swój pałac (obiekt nie zachował się) i 2 folwarki, część dolna i górna należała do rodziny Rauer, która posiadała dwa folwarki. W II połowie XIX w. rozbudowano dolny folwark i prawdopodobnie dwór właścicieli (obiekt nie zachował się). Przy dworze założono park krajobrazowy z dwoma stawami. Około 1876 r. dzierżawcą środkowego majątku był Rudolf Schneider, potem dr Hentschel. Ostatnim właścicielem tej części Radwanowa był Kurt Eckardt. Również część dolna i górna wsi zmieniały właścicieli, przed wybuchem II wojny światowej był nim Karl Rude. Po wojnie w folwarku dolnym zorganizowano PGR.
W Radwanowie znajduje się Żabi Dwór – miejsce organizacji imprez okolicznościowych, z miejscami noclegowymi, a także agroturystyka ,,Nasze Podwórko”.

 

Zabytki
•    zespół dworski z początku XIX w. (ruina dworu, czworak, budynek gospodarczy, park)
•    dwór II z połowy XIX w.

Słocina

Pierwsza wzmianko o wsi Słocina (niem. Reichenau) pochodzi z 1307 r. (Rydzenaw), kolejna z 1349 r. dotyczy przekazania przez właściciela, żagańskiego mieszczanina Petera Unglowbe, części dochodów dla szpitala św. Ducha w Kożuchowie. Należy przypuszczać, że w tym czasie wieś była już ukształtowaną miejscowością (tzw. ulicówką), a jej początki datowane są na II połowę XIII w. W końcu XIV stulecia Słocina, podobnie jak wiele wsi w regionie, była podzielona. W 1386 r. jednym z właścicieli był Niczko von Unruh, w 1421 r. wymienia się także Nickosa Fustmana. Później cała wieś znalazła się w rękach rodu von Unruh. Ostatnim związanym ze Słociną przedstawicielem tego rodu był Paul. Po jego śmierci w 1481 r. majątek znalazł się w rękach jego szwagrów Ludwigów, którzy następnie sprzedali wieś miastu Kożuchów. Na początku XVI w. wieś jako lenno zamku kożuchowskiego należała do Hansa von Rechenberga. W imieniu właścicieli władzę we wsi sprawował dziedziczny sołtys, którego zadaniem było pobieranie czynszów.

W Słocinie znajduje się świetlica wiejska.

 

Zabytki
dwór z 1799 r.

Sokołów

Okolice Sokołowa (niem. Zöcklau) zamieszkiwano już w I tysiącleciu p.n.e. (osadnictwo tzw. kultury pomorskiej). Powstanie wsi datuje się prawdopodobnie na początek XIII w. Pierwsze wzmianki pojawiły się jednak dopiero w 1295 r. (Sokolow). Niewykluczone, że osada w średniowieczu należała do wsi służebnych kożuchowskiego grodu. Na podstawie słowiańskiej nazwy wsi można przypuszczać, że mieszkańcy zobowiązani byli do dostarczania do Kożuchowa sokołów, które służyły komesowi grodowemu do polowań. Pierwszymi wymienionymi w 1418 r. właścicielami dóbr rycerskich w Sokołowie (Czeklaw) byli bracia Konrad i Hans von Dobirswicz, w 1446 r. natomiast Kaspar von Kottwitz. Prawdopodobnie już wtedy wieś wchodziła w skład większej własności rycerskiej, której centrum był pobliski Czciradz. Kolejnymi właścicielami Sokołowa była mieszkająca w czciradzkim dworze szlachta – rodziny von Rechenberg, von Stentch.

W Sokołowie znajduje się świetlica wiejska.

 

Solniki

Wieś Solniki należy do najstarszych miejscowości na terenie Środkowego Nadodrza. We wczesnym średniowieczu znajdował się tutaj gród obronny (VIII w.). Swój największy rozkwit gród przechodził prawdopodobnie w pierwszej połowie X w. Sądzi się, że była to warownia plemienia Dziadoszan. Natomiast po przyłączeniu Śląska do państwa Piastów mieścił się tutaj lokalny ośrodek administracyjny. W trakcie badań odkryto również istnienie późniejszych zabytków pochodzących z XII-XIII w. i był to prawdopodobnie schyłkowy okres istnienia grodu.

Sama wieś Solniki powstała natomiast w II połowie XII w. Z 1220 r. pochodzi pierwsza wzmianka o kościele parafialnym (Czolnik), który należy do najstarszych w regionie. Romański kościół pw. św. Anny wzniesiono z kamienia na górującym nad okolicą wzgórzu (niewykluczone, że na miejscu jakiegoś pogańskiego ośrodka kultu). W XV w. przebudowano świątynię w stylu gotyckim (wieża). Sto lat później otoczono obiekt kamiennym murem – w XVIII w. postawiono w murze bramkę, a kościół powiększono o kruchtę. W 1917 r. jeden z trzech dzwonów został zarekwirowany na potrzeby wojenne.

W sołectwie znajduje się punkt biblioteczny oraz świetlica socjoterapeutyczna, wytwórnia soków.

 

Zabytki
•    kościół Anny z XIII w., przebudowywany w XIV/XV w.
•    zespół dworski z XVII-XIX w./XX w.: (dwór/pałac z XVI w., oranżeria, park)

Studzieniec

Pierwsza wzmianka o Studzieńcu (niem. Streidesldorf) pojawiła się w dokumentach z 1255 r., kiedy to książę głogowski Konrad I podarował wieś (Studelscho) kolegiacie głogowskiej. W dokumencie tym wspomniano, że wieś zostanie zwolniona z obowiązków prawa polskiego i otrzyma prawa niemieckie. Nadanie takich praw wskazuje, że wieś powstała znacznie wcześniej. Studzieniec założono na planie tzw. ulicówki. Już w końcu XIII w. posiadał swój kościół (pierwsza wzmianka z 1376 r. – plebanus in Stritilsdorf). Z tego okresu pochodzi jego najstarsza część – prezbiterium. W ciągu wieków kościół był wielokrotnie przebudowywany, jednak zachował styl wczesnogotycki. U schyłku XV w. wybudowano dzwonnicę, na której zawieszono ufundowany w 1495 r. dzwon. Obecna, drewniana dzwonnica pochodzi z 1752 r. W średniowieczu wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli. W końcu XV w. stanowiła lenno Hansa von Ledlaw (1499 r.), później rodziny von Dyhern. W 1535 r. Ernest von Dyhern zakupił pobliski Mirocin Górny i Dolny. W tym czasie prawdopodobnie wzniesiono we wsi murowaną siedzibę właścicieli – otoczony był fosą dwór obronny. W 1691 r. Studzieniec zakupił Hans Tobias von Knobelsdorff. W rękach tego rodu majątek pozostawał do początku XIX w.

W Studzieńcu znajduje się punkt biblioteczny, a także funkcjonuje OSP i Stowarzyszenie Przyjaciół Studzieńca.

 

Zabytki
•    kościół filialny pw. św. Wawrzyńca, gotycki z XIII w.
•    drewniana dzwonnica z 1753 r.
•    zespół pałacowy (pałac z XVI w., dwie oficyny, spichlerz, stodoły, park)
•    dom nr 1 z połowy XIX w.
•    budynek gospodarczy z bramą w zagrodzie nr 67, drewniany z XVIII w.

Stypułów

Pierwsze informację o wsi Stypułów pojawiły się w 1295 r., kiedy funkcjonowała pod nazwą Stiplow. W końcu XIV w. ciągnąca się wzdłuż drogi z Żagania do Kożuchowa miejscowość została podzielona na dwie, a później na trzy części.

We wsi działa Koło Gospodyń Wiejskich, Zespół Śpiewaczy Stypułowanie, drużyna piłkarska, Ochotnicza Straż Pożarna, Niepubliczna Szkoła Podstawowa.

 

Zabytki
•    kościół pw. św. Jadwigi, gotycki z XIV-XVI w., murowany z kamienia i rudy darniowej, salowy z dobudowaną wieżą, otoczony kamiennym murem ze średniowiecza
•    zespół pałacowy z XVII-XIX w. (pałac klasycystyczny z XIX w., park, zespół folwarczny z połowy XIX w., oficyna, czworaki, park z końca XIX w.